محتواى سوره حشر را مى توان در شش بخش خلاصه كرد:

در "بخش اول" كه تنها یك آیه است و مقدمه اى براى مباحث مختلف این سوره محسوب مى شود سخن از تسبیح و تنزیه عمومى موجودات در برابر خداوند عظیم و حكیم است.

در" بخش دوم" كه از آیه 2 تا آیه 10 (مجموعا 9 آیه) است ماجراى درگیرى مسلمان را با یهود پیمان شكن مدینه بازگو مى كند.

در" بخش سوم" كه از آیه 11 تا 17 را تشكیل مى دهد داستان منافقان مدینه آمده است كه با یهود در این برنامه همكارى نزدیك داشتند.

" بخش چهارم" كه چند آیه بیشتر نیست مشتمل بر یك سلسله اندرزها و نصایح كلى نسبت به عموم مسلمانان است و در حقیقت به منزله نتیجه گیرى از ماجراهاى فوق مى باشد.

" بخش پنجم" كه فقط یك آیه است (آیه 21) توصیف بلیغى است از قرآن مجید و بیان تأثیر آن در پاكسازى روح و جان.    

                 
و بالآخره در بخش ششم كه آخرین بخش این سوره است و از آیه 22 شروع و به 24 ختم مى شود قسمت مهمى از اوصاف جمال و جلال خدا و اسماء حسناى او را بر مى شمرد كه به انسان در طریق معرفة اللَّه كمك شایان مى كند. (آیة الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه ، ص ۴۷۹)

ضمنا نام این سوره از آیه دوم آن گرفته شده كه سخن از" حشر" یعنى اجتماع یهود براى كوچ كردن از مدینه، و یا حشر مسلمین براى بیرون راندن آنها به میان آمده است، و از اینجا روشن مى شود كه این حشر ارتباطى با حشر در قیامت ندارد. بعضى نام این سوره را سوره" بنى نضیر" گفته اند، چرا كه قسمت عمده آیاتش پیرامون آنها است.

و بالاخره این سوره نیز یكى از سوره هاى مسبحات است، كه با تسبیح خداوند شروع شده، و اتفاقا پایان آن نیز با تسبیح الهى است.

  هر كس سوره حشر را بخواند تمام بهشت و دوزخ و عرش و كرسى بر او رحمت مى فرستند

 
فضیلت تلاوت این سوره
براى این سوره فضیلت بسیار گفته شده از جمله در حدیثى از پیغمبر گرامى صلی الله و علیه و آله مى خوانیم:

من قرأ سورة الحشر لم یبق جنة و لا نار و لا عرش و لا كرسى و لا حجاب و لا السماوات السبع و لا الارضون السبع و الهوام و الریاح و الطیر و الشجر و الدواب و الشمس و القمر و الملائكة الا صلوا علیه، و استغفروا له و ان مات من یومه او لیلته مات شهیدا!:

" هر كس سوره حشر را بخواند تمام بهشت و دوزخ و عرش و كرسى و حجاب و آسمانها و زمینهاى هفتگانه و حشرات و بادها و پرندگان و درختان و جنبندگان و خورشید و ماه و فرشتگان همگى بر او رحمت مى فرستند، و براى او استغفار مى كنند، و اگر در آن روز یا در آن شب بمیرد شهید مرده است"

و در حدیث دیگرى از امام صادق علیه السلام مى خوانیم: من قرأ اذا امسى الرحمن و الحشر وكل اللَّه بداره ملكا شاهرا سیفه حى یصبح: "هر كس سوره الرحمن و حشر را به هنگام غروب بخواند خداوند فرشته اى را با شمشیر برهنه مامور حفاظت خانه او مى كند"

بدون شك اینها همه آثار اندیشه در محتواى سوره است كه از قرائت آن ناشى مى شود و در زندگى انسان پرتوافكن مى گردد.

توصیه ای زیبا در باب سوره حشر

عارف کامل آیة اللّه میرزا محمد على شاه آبادى توصیه زیبایی داشتند و آن اینکه:
«سه آیه آخر سوره مبارکه حشر را تلاوت کنید تا ملکه شما شود ؛ اولین اثرى که از آن مترتب می شود، پس از مرگ و شب اول قبر است. وقتى که آن دو ملک مقرب ازطرف پروردگار براى سؤال و جواب می آیند، در جواب «مَن ربُّک؟»

بگوئى: «هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ عالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ * هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ * هُوَ اللَّهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى یُسَبِّحُ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ» (آیات 22 تا 24 سوره حشر)

وقتى این طور پاسخ بگویى ملائکه الهى مبهوت و متحیر می شوند، چون این معرفى حق است به زبان حق، نه معرفى حق به زبان خلق.» (نقل از سایت دانشگاه تهران از قول آیت اللّه نصراللّه شاه آبادى،سال 1365)

فضیلت سوره های مسبّحات
سوره حشر در گروه مسبحات قرآن قرار گرفته که به طور کلی در مورد فضیلت مسبحات به حدیثی از امام باقر( علیه السلام) اکتفا می نماییم که می فرماید: «من قرأ المسبحات کلها قبل ان ینام لم یمت حتی یدرک القائم (علیه السلام) و ان مات کان فی جوار رسول الله (صلی الله و علیه و آله)»

هر کس تمام سوره های مسبحات را پیش از خواب بخواند، نمی میرد تا اینکه حضرت قائم را درک کند و اگر بمیرد در جوار رسول الله خواهد بود. (در مسیر رستگاری، پژوهشکده امام صادق، ص ۲۳)

فضیلت سوره حشر:
در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) می خوانیم: «مَن قَرَءَ الرَّحمنَ وَ الحَشَر اِذا اَمسی و کُلَ الله تَعالی بِدارِهِ مَلِکاً شاهِراً سَیفَهٌ حَتی یُصبِحَ» هر کس سوره حشر و الرحمن را هنگام غروب قرائت کند، خداوند فرشته ای را با شمشیر برهنه مأمور حفاظت خانه او می کند.

در حدیثی دیگر آمده است: « مَن صَلّی اَربَع رکعات یُقرئ فی کُلِ رَکعَتَ الحَمدَ وَ الحَشَر وَ یَتَوَجَهُ الی اَی حاجَه شاءَ ها و طَلَبها قَضاها اللهُ تَعالی، ما لَم تَکُن مَعصیهً» (در مسیر رستگاری، پژوهشکده امام صادق، ص ۲۳)